Böbreküstü Bezleri
Son güncelleme: 01.06.2008 11:58
-
Böbreküstü bezleri insan vücudunun neresindedir ve neye benzer?
İnsan vücudunda iki böbreküstü bezi vardır ve her biri vücudun birer tarafında hemen böbreklerin üzerinde bulunur. Biçimleri üçgen şeklindedir ve çapları yaklaşık 5 ila 2,5 cm, civarındadır.
Böbreküstü bezleri hangi kısımlardan meydana gelmiştir?
Her biri iki kısımlı olup birer korteks (kabuk) ve medulla (iç bölüm) ya sahiptir.
Böbreküstü bezlerinin bu iki parçasının fonksiyonları aynı mıdır?
Hayır. Gerçekte bunlar iki ayrı organdır.
Böbreküstü bezlerinin iç bölümünün fonksiyonu nedir?
Bezin bu kısmı adrenalin ve noradrenalin diye tanınan kimyasal maddeyi salgılamaktadır. Bunlar kan dolaşımında gizlenen hormonlardır.
Adrenalin ve noradrenalin'in tesirleri nedir?
a. Kalbin gerilme gücünü takviye ederek hareket kudretini artırırlar.
b. Kandaki şeker konsantrasyonunu artırarak dokulara fazla miktarda şeker gitmesini temin ederler.
c. Kan pıhtılaşma oranını artırırlar.
d. Kas yorgunluklarını azaltarak daha canlı ve devamlı fiziki gayret sarfını sağlarlar.
e. Kan damarlarının kasılmasını sağlayıp, vücudun bir tarafından daha fazla kana ihtiyacı olan diğer bir kısmına kan naklini kolaylaştırırlar.
Adrenalin salgılarının genel tesirleri nelerdir?
Vücudu tehlike veya üzüntü anlarında harekete geçmeye, vücudu "çarpışma veya kaçmaya" hazırlar.
Böbreküstü bezlerindeki medulla bazı hastalıklarda rol oynar mı?
Bu gibi bir tümör, artan kan basıncı, aşırı üzüntü nöbetleri, çarpıntı, fazla çalışan metabolizma ve kanda şeker artmasına sebebiyet verebilir.
Pheochromocytoma'nın tedavisi var mıdır?
Evet. Yan taraftan yapılacak cerrahi bir girişim yoluyla bu gibi tümörler genellikle alınabilinir.
Bu tip tümörden arınmak ancak ameliyat yoluyla mı mümkündür?
Evet.
Böbreküstü bezlerinde korteksin (kabuğun) fonksiyonu nedir?
Bu, insan bünyesinde çok önemli bir yapı olan organdır. Korteksin ürettiği hormonlar aşağıda yazılı vücut fonksiyonlarına tesir eder
a. Vücuttaki şekerin, proteinin ve yağların kullanılması, depolanması ve muhafazası.
b. Vücuttaki su ve minerallerin dengesi.
c. Bazı erkek ve kadın hormonlarının salgılanması.
d. Vücudun üzüntüye, zorlanmaya ve yaralanmaya karşı kullandığı kimyasal maddelerin üretimi.
Böbreküstü bezlerindeki korteksin en önemli fonksiyonu nedir?
Büyük üzüntü ve sarsıntılara vücudun kendisini adapte etmesini sağlar.
Böbreküstü bezleri çıkartıldıklarında veya fonksiyonlarını yapamadıkları takdirde ne olur?
Hayatın devamı için böbreküstü bezleri gereklidir. Onların tamamen çıkarılması önce zayıflamaya, sonra anormal derecede halsizliğe ve en son ölüme yol açar.
Böbreküstü bezlerinde korteks tam fonksiyonunu yapmadığı zaman bir hastalık var mıdır?
Evet. Addison hastalığı böbreküstü bezlerindeki korteksin kronik yetersizliği durumudur. Çok nadir bir hastalıktır ve ancak yüz binde bir kişide rastlanır.
Addison hastalığının arazları nedir?
Yorgunluk ve zafiyet devamlı olarak artar, kilo kaybı devam eder, iştahsızlık, bulantı, hassasiyet dengesizliği son haddini bulur. Derinin ve mukoza zarlarının rengi değişir.
Addison hastalığı tedavi edilmezse sonuç ne olur?
Er geç ölümle sonuçlanır.
Bugün Addison hastalığı ne şekilde tedavi ediliyor?
Sentetik hormonlar yoluyla Addison hastalığı günümüzde tedavi edilebilmektedir. Bunlar adrenal eksikliğini düzeltirler.
Böbreküstü bezleri korteksiyle ilgili başka hastalıklar var mıdır?
Evet, Cushing hastalığı. Bu durum korteksin fazla hormon üretmesinden ileri gelir.
Cushing hastalığının özellikleri nedir?
a. Vücut yağları insan gövdesinin üst kısmında, boyunda, omuzlarda, toplanır ve hasta bir «manda» biçimine girer.
b. Yüz yusyuvarlak olur ve ay biçimini alır.
c. Karında, kalçalarda ve kollarda mor renkte acayip çizgiler meydana gelir.
d. Kadınların vücutlarında erkek vücut karakteristikleri belirir.
e. Kan basıncı yükselir.
f. Kanda şeker miktarı artar.
Cushing hastalığı yaygın bir hastalık mıdır?
Hayır.
Cushing hastalığının sebebi nedir?
Bazı vakalarda böbreküstü bezlerindeki kortekste büyüyen bir tümör bu hastalığa neden olabilir. Başka vakalarda ise bu hastalık korteks fonksiyonlarının normalin üstünde çalışmasından ileri gelebilir.
Cushing hastalığı başarıyla tedavi edilir mi?
Evet.
Cushing hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
a. Kafatası içerisinde hipofiz bezinin röntgen ışılarıyla tedavisi. Bu böbreküstü bezlerindeki tahriki azaltacak ve adrenal salgısının azalmasına yol açacaktır.
b. Böbreküstü bezlerinin bir kısmının ameliyat yoluyla alınması veya içinde bulunan bir tümörün çıkarılması.
Cushing hastalığı tedavi edilmediği takdirde hastanın durumu ne olur?
Hasta ölür.
Böbreküstü bezleri röntgen ile çekilebilinir mi?
Evet, bazı vakalarda özel tekniklerle bu mümkün olmaktadır.
Böbreküstü bezleri tümörlerin gelişmesine yol açar mı?
Evet, ancak pek nadir vakalarda. Bununla beraber son zamanlarda Connsindromu olarak tanımlanan yeni bir durum tespit edilmiştir. Anlaşıldığına göre, böbreküstü bezlerinde bulunan küçücük tümörlerden ileri gelmektedir. Bunlar vücuttaki sııvıların ve minerallerin normal devam etmesi ile ilgili özel hormonlar üretmektedirler. "Connsindromu" na yakalanmış hastalarda birçok semptomlar göze çarpmaktadır. Bunlar arasında en yaygın olanı yüksek kan basıncıdır. İlgili uzmanlar bu tümörcüklerin tahmin edilebildiğinden çok fazla kişide mevcut olabileceklerini ve bu durumun şimdiye kadar belirlenememiş olduğunu söylemektedirler. Bu uzmanlar, yüksek tansiyon veya adi yüksek kan basıncı olan kişilerin bulundukları gruptaki insanların % 10'unda bu tümörcüklerin mevcut olabileceğini iddia etmektedirler. Yüksek kan basıncından başka bu gibi hastalar genel zafiyet, periyodik felç, aşırı susamak, aşırı idrar ve baş ağrıları belirtileri de gösterebilmektedirler. Bu hastalar "diabet semptomları" da gösterebilirler. Bu durumun teşhisi çok güç ve özel bilgi ister. Varlığı yukarıda anlatılan semptomlardan tahmin edilebilecekse de, tam bir teşhis ancak mevcut birkaç özel araştırma enstitüsünde yapılma imkanı vardır. İleride bu gibi teşhislerin daha kolayca yapılması için gereken tedbirlerin alınacağı umulmaktadır. Basit bir ameliyatla bu tümörcüklerin alınmasıyla yüksek kan basıncından şikayetçi birçok kişinin bu rahatsızlıklarından kurtulabilecekleri öne sürülmektedir.
Bir hasta tek bir böbreküstü beziyle normal hayatını sürdürebilir mi?
Evet, kalan öteki bez normalse bu mümkündür.
Böbreküstü bezleri hastalıklarını önlemek için bir çare var mıdır?
Şimdiye kadar böyle bir çare bulunmamıştır.
Böbreküstü bezlerinin kanserin yayılmasını önlemek için ameliyatla alındığı olmuş mudur?
Evet. Birçok göğüs kanseri olayında iki böbreküstü bezinin ameliyatla alınmasından sonra kanserin yayılmasının önlendiği görülmüştür. Bu ameliyata ancak ümitsiz durumlarda ve kanserin vücudun çeşitli kısımlarına yayılmış olmasından sonra başvurulur. Bu cins ameliyatın adı "adrenalectomy"dir.
Yayılmış bir kanserde böbreküstü bezlerinin ameliyatla alınması ne derece tesirlidir?
Hastanın hayatı birkaç ay ve bazen de bir veya iki yıl uzar.
Kanserin vücutta yayılmasını önlemek veya yavaşlatmak için böbreküstü bezlerinin bazı kısımları normal anatomik yerlerinden alınarak vücudun başka yerlerine nakledilebilinir mi?
Evet. Her iki böbreküstü bezi göğüs veya başka bir kanserin yayılmasını yavaşlatmak için hastanın vücudundan alınmışsa hastaya devamlı olarak kortizon verilmelidir. Ancak son zamanlarda bulunan bir metotla bezin bir kısmı kalçanın üst tarafına nakledildiği takdirde "adrenalectomy" nin faydalı etkilerini bozmadan yeterli derecede kortizonun kan dolaşımına varması temin edilmiştir. Böylece kan dolaşımının bu kortizona kavuşmasıyla hastanın ömrü uzatılabilmektedir.
- Böbreküstü Bezleri Konusuna Benzer Konular
- Lenf bezlerinin büyümesi 19.06.2009
- SİNDİRİM BEZLERİ 22.09.2007
- TÜKRÜK BEZLERİ 14.11.2007
- İç salgı bezleri 29.04.2009
- Büyümüş Lenf Bezleri 01.07.2009
- Plastik Gıda Ambalajı 01.06.2008 11:58