1. Ana Sayfa
  2. Sanat
  3. paragraf

paragraf

Son güncelleme: 26.06.2008 23:37
bunyas55 bunyas55 foto
  • PARAGRAF
    Paragraf soruları ÖSS sınavının yaklaşık olarak üçte birini teşkil etmektedir. Bu kadar önemli konuyu en iyi şekilde anlamak ve çalışmak gerekmektedir.
    Paragraf bir düşünce birimidir. paragraf,bir ana düşünce etrafında kurulan cümlelerin oluşturduğu topluluktur.
    Paragraf sorularını çözerken dikkat edilmesi gereken birtakım kurallar vardır:
    1- İlk olarak soru kısmı okunmalı,sonra metin kısmı okunmalı,son olarak da cevap şıkları okunmalıdır.
    2- Parça okunurken önemli yerlerin altı çizilmelidir.( önemli yer, sorunun cevabının olabileceği yerdir.)
    3- Paragraf sorularında yorumdan kaçınılmalıdır. paragraf sorularında yorum yoktur. Soru paragrafa göre cevaplanmalıdır.
    4- Altı çizili sorulara dikkat edilmelidir. Değildir,değinilmemiştir,kullanılmamıştır şeklindeki ibarelere dikkat etmek gerekmektedir. Çünkü olumsuz soruyu olumlu olarak algılayabilir ve soruyu yanlış çözebiliriz.
    5- Doğru seçenek bulunurken yanlış seçenekler elenmelidir.

    Paragraf sorularının soru tipi pek fazla değişmemektedir. Bu yüzden geçmiş dönem soruları dikkatlice çözülmeli soru türleri kavranmalıdır. Paragraf sorularının en büyük düşmanı bol bol kitap okumaktır. Okuma hızınızı arttırır ve diğer sorularınıza zaman kazanacaksınız. Anlama yönelik sorular olduğu için kitap okumalar sizin yorum kabiliyetinizi geliştirecektir.
    PARAGRAFTA KONU
    Yazarın bize verirken kullandığı vasıtadır. Konu yazıda anlatılandır. Bir paragrafta ya da parçada konu "Ne?" sorusunun cevabıdır. sınavlarda konu ile ilgili sorular birkaç değişik başlıkla ve soru kalıbıyla karşımıza çıkmaktadır.
    " Bu parçada aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmaktadır?"
    " Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?"
    " Parçada üzerinde durulan temel kavram aşağıdakilerden hangisidir?"
    PARAGRAFTA BAŞLIK
    Kişiler nasıl isimleri tanınırsa bir kitap veya bir yazı da başlığı ile tanınır. Paragrafın başlığının paragrafta anlatılanları kapsaması gerekir. Başlık, doğal olarak parçada anlatılan-
    larla uyum içinde olmalıdır. Başlık kısa,etkili ve çarpıcı olmalıdır.
    ANAFİKİR
    Ana fikir bir parçada esas olarak vurgulanmak istenen düşüncedir. Yazarın okuyucusa vermek istediği mesaj ana fikri oluşturur. Ana fikir soruları paragraf soruları içerisinde ö-nemli bir yer tutar.
    Ana fikir soruları genellikle şu soru kalıpları içerisinde sorulur.
    " Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?"
    " Bu parçada vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?"
    " Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi parçanın ana düşüncesidir?"
    " Eğer mutluluğu tanımıyorsan o da sana merhaba demez; hayatın yollarından bin kez karşılaşsan bile ne sen onu tanırsın ne de o sana selam verir. Mutluluğu tanıyacaksın.
    Kim bilir ,belki evin evin bahçesinde büyüyen çam ağacıdır mutluluk;belki de sokağın köşesinde boy atan akasyadır. Bahçede çam yoksa, sokakta akasya salınmıyorsa,o zaman da pencereden görülen avuç içi kadar denizdir. Pencereden deniz görünmüyorsa, sokağa bak. Sokakta oynayan bir çocuk yok mu? Varsa,adı Mutluluktur. Ya yoksa? O zaman belki de bir kedidir,soğuk kış günü camdan bakan."
    Konusu "mutlu olmak" veya "mutluluğu tanımak"tır. Parçanın ana fikri "Mutluluğu tanıyan insan,her şeyden mutlu olabilir." Şeklinde olacaktır.






    Ana fikir sorularını çözerken şunlara dikkat edilmelidir.
    1- Ana fikir paragrafın tamamını kapsar.
    2- Bazı paragraflarda ana fikir cümle halinde metnin başında veya sonunda verilebilir. Bazı paragraflarda ise direk olarak verilmez. Okuyucu anlam bütünlemesi yaparak ana fikri bulur.
    3- Ana fikir bulunurken kendi düşüncemiz değil,paragrafta yazılanlar dikkate alınmalıdır.
    4- Ana fikir bulunurken:
    Yazar bu yazıyı niye yazmış?
    Yazarın vermek istediği mesaj nedir?
    Soruları sorulabilir.
    YARDIMCI DÜŞÜNCELERLE İLGİLİ SORULAR
    Paragrafta asıl anlatılmak istenen ana düşünce ana fikirdir. Ana fikri destekleyici başka düşünceleri de paragrafta yer verilmelidir. Bunlar yardımcı düşüncelerdir. Bir paragraftan bir ana fikir çıkarılır,ancak aynı parçadan birden fazla yardımcı düşünce çıkarabilir.
    " Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?"
    " Bu parçada sözü edilen yapıtla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?"

    Paragraftan çıkarılabilecek,çıkarılamayacak sonuçlar,paragrafta işlenen yan konularla bulunur. Bu tip sorular eleme yöntemiyle çözülürse sonuca daha kolay ulaşılır.
    PARAGRAF PLANI
    Paragrafla planı ile ilgili sorularda; paragrafın ilk cümlesi,paragrafı sürdürebilecek veya tamamlayabilecek cümle,paragrafın hangi sorunun cevabı olduğu ve paragrafın nereden ikiye bölünebileceği sorulmaktadır.
    " Düşüncenin akışını göre parçanın başına hangisi getirilmelidir?"
    " Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisinin karşılığı olabilir?"
    " Parça iki paragrafa bölünmek istense, ikinci paragraf hangi cümle ile başlanmalıdır?"
    " Düşüncenin akışına göre parçanın aşağıdakilerden hangisi ile sürdürülmesi uygun olur?"
    " Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın ilk cümlesi olabilir?"
    bir paragrafın ilk cümlesi genel hüküm taşır,ilk cümlenin açıklanmaya ihtiyacı vardır. Örneklere ve birtakım ayrıntılarla paragraf başlamaz.
    Her paragrafta bir konu bütünlüğü vardır. Paragrafın başına veya sonuna getirilebilecek yargılar paragrafın konusuyla uyum içinde olmalıdır.
    Paragraf tamamlamada kullanılacak cümle,paragrafın ana fikriyle de uyum içinde olma-
    dır. Çünkü şıklarda paragrafla aynı konuda olmasına rağmen ana fikirle çelişen cümleler de yer alabilir.
    Paragrafın ilk cümlesi sorulduğunda da birtakım ip uçlarından faydalanabiliriz.
    Paragrafın iki olarak doğal olarak giriş cümlesi olacaktır. Giriş cümlesinde daha önce başka cümlelerde kullanılmış olmasını gerektirecek birtakım bağlaçlar,edatlar ve zamirler yer almaz.
    "Ahmet ise gelmedi."diyerek bir cümleye başlayamayız. Çünkü bu cümleden önce başkalarının geldiğini belirtmemiz gerekiyor.
    "Bu,şu,o,bunlar, onlar," gibi işaret sıfatları ya da zamirleri; "de" bağlacı "ise" edatı vb. kelimeler ancak paragrafın ikinci cümlelerinde yer almalıdır.
    Paragrafın ilk cümlesinde "demek ki,sonuç olarak,o halde öyleyse,ancak,üstelik,ama,ne var ki, özetlemek gerekirse vb. kelime grupları da yer almaz. Çünkü bu kelime grupları yazıya girişin yapıldığı cümlede değil sonraki cümlelerde bulunabilir.
    Paragrafın son cümlesi sorulduğunda dikkat edilmesi gereken özellikler:
    Konuyla uyum içinde olmalıdır. Ana fikirle de uyum içerisinde olmalıdır.
    Paragrafın ilk cümlesine getirilemeyen "demek ki,şu halde, sonuç olarak vb." kelime gruplarıyla başlayan cümleler bizim için birer ipucudur.
    Gerek paragrafın başına ,gerekse sonuna getirilecek cümlelerin paragrafla üslup benzerliğinin olması gerektiği de unutulmamalıdır.






    ANLATIM BİÇİMLERİ
    Yazarın,paragrafta ana düşünceyi veriş şekline anlatım denir. Yazar,yazısını daha etkileyici hale getirmek için örnekler,tanımlamalar,benzetmeler vb. tekniklerden yarar-
    lanabilir. Buna da anlatım biçimleri denir. Yazar işlediği konuya göre bir anlatım yolu seçer.
    Bir yazarın amacı ile kullanılan anlatım biçimleri arasında ilişki vardır. Yazılı türlerde dört anlatım biçimi vardır. Bunlar: "Açıklama, tartışma, betimleme ve öyküleme."
    • Açıklama ve tartışma bilgi vermek amacıyla yazılan öğretici,didaktik yazılarda kullanılır. bu yazılarda asıl amaç sanat değildir,bilgi vermektir.
    • Betimleme ve öyküleme ise,özellikle edebi,sanatsal içerikli yazılarda kullanılır. Betimleme ve öykülemenin kullanıldığı yazılarda herhangi bir konuda bilgi vermek ya da öğreticilik esas değildir.

    1-ÖYKÜLEME( HİKAYE ETME)
    Olaya dayalı anlatım biçimidir. Olay,kişi ve mekana bağlı olarak anlatılır. Olayın bir zaman akışı vardır. Öyküleme tarzındaki olayın esası eylemdir. Varlıkların hareket halinde anlatılması bir parça ya da paragrafta olayı oluşturur.
    İşine gidecek olan kızımın taksiye binmesi gerekiyordu: "kapının önünden geçenlere binme;alt geçitten geçmek zorunda oldukları için çok dolaşıyorlar. Caddeden geçenlere bin." Dedim. Şaşsın ve kızgın yüzüme baktı: "o kadarını ben de düşünebilirim." deyiverdi. Bu masum öğüdümün onu neden bu kadar sinirlendirdiğini anlayamadım. Aradan kısa bir süre geçti. Benden birkaç yaş büyük bir yakınımız benzer bir konuda
    beni yönlerdirmeye kalktı. Doğrusu buna çok kızdım. Az kalsın onu kırıyordum.
    Yukarıdaki paragrafta öyküleme tekniği kullanılmıştır. Görüldüğü gibi kahramanlar
    Kahramanların yaşadıkları yer ve zaman paragrafta yer almıştır. Anlatımda da geçmiş zaman kullanılmıştır.
    2-AÇIKLAMA :
    Açıklama, ele alınan bir konuyla ilgili açıklayıcı bilgiler vermektir. Açıklamada asıl gaye bilgi vermek, okuyucuyu aydınlatmak, okuyucunun belli bir konu ile ilgili merakını ve kuşkularını gidermektir. Tanımlama ve örneklendirmelere sıkça yer verilir.
    Acıdıkları olur,ama acımak da iki türlüdür. Biri üstünlükten gelen acımak ki gurur-la,bir çeşit bayağı sevinçle karışıktır. Öteki ise karşımızdaki kimsenin acısını kendi-mizde imiş gibi duyarak acımak.
    Paragrafta kullanılan anlatım biçimi açıklamadır. Paragrafta acımanın nasıl olduğu üzerinde durulmuş,iki türünden bahsedilmiştir. İki nokta bir ipucudur.

    3- BETİMLEME (TASVİR ETME )
    Gözlemlemeye dayanır. Buna kelimelerle resim yapma sanatı da denir. Betimlemede duyu organlarından faydalanılır. Betimleme duyulara dayalı bir anlatım biçimidir. Bir betimlemede
    görme ,tatma,dokunma,işitme,koklama ile ilgili ayrıntılar yer alabilir. Betimlemede,canlı cansız varlıklar anlatılırken onların ayırıcı özellikleri üzerinde durulur.
    Fenerin aydınlattığı alnı ter damlalarıyla kaplıydı. Sazının sapı şaşırtıcı bir süratte aşağı yukarı kayan parmaklarının altında bir canlı gibi titriyordu. Tellere vuran sağ eli
    küçük fakat kendinden emin hareketler yapıyordu.

    Köyden kasabaya taşınmıştık. Cadde üstünde, sol tarafta bahçesi olan,beyaz boyalı bir ev satın almıştık. Bahçemizden,komşu bahçeden gelen küçük bir su yolu geçiyordu. Bu
    su, yan duvarın altından aşağıdaki bahçelere akıyordu. Bizim bahçenin bir köşesinde ufak tel kümes vardı. Dip tarafa domates,biber,yeşil salata ekilmişti. Cadde tarafından sardunyalar,pembe karanfiller,hanımelleri bulunurdu.
    Verilen parçanın ilk iki cümlesinde öyküleme söz konusudur. Bir olay var:köyden kasabaya taşınmak ve bir ev satın almak. Yer: nerede olduğu bilinmeyen bir kasaba. Zaman: geçmiş zaman . kişiler: anlatıcı ve yakınları. Üçüncü cümleden itibaren evin çevresi ve bahçesi tasvir
    ediliyor. Dikkat edilirse yazar betimlemeye duygularını karıştırmıyor,yani nesnel davranıyor.



    4-TARTIŞMA
    Samimi, konuşuyormuş gibi bir dille anlatım yapılır. Soru cevaplara yer verilir. Okuyu-
    cunun düşüncelerini değiştirme çabası vardır. Tartışmada karşıt iki görüş söz konusudur.
    Tartışmada bir teklif vardır,bir de buna karşı ileri sürülen teklif,öneri vardır.
    " Tanzimat romanının romancılığımızda önemli bir yeri vardır." Tezi tartışma konusu olabilir,ancak "Tanzimat'ta roman yazılmış mıdır? Şeklindeki bir yargı tartışılamaz. Tanzimat'ta roman yazılıp yazılmadığına araştırılıp karar verilir,böyle bir konu tartışılamaz. Tartışılacak konunun iki ayrı yanı olabilmelidir.
    DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

    ÖRNEKLEME(Örneklendirme)
    Düşünceye inandırılıcık kazandırmak için düşünceyi örneklerle açıklamaktır. Örneklendirme
    Yolu ile söylenmek isteneni okuyucu zihninde canlandırabilir. Örneklendirme ortaya atılan düşünceyi somutlaştırma çabasıdır.
    "Türkiye'de sanat alanında büyük hamleler yapılmıştır."demiş isek yapılan atılımları ve hamlelerle ilgili birtakım örnekler sıralamız gerekir. Ülkemizdeki tiyatro,kültür merkezi sayısı
    yayımlanan kitap, çevrilen film sayısı örnek olarak, hatta sayısal verilerle aktarılabilir.
    TANIK GÖSTERME
    Bir düşünceyi ünlü kişilerin sözlerinden yararlanarak,inandırıcı kılmak. Tanık göstermede önce bir görüş,tez ortaya konulur. Daha sonra konunun otoritesi olan şahışların görüşlerinden faydalanılır. Konunun uzmanı olan kişinin görüşü hiç değiştirilmeden tırnak içinde verilir.
    Sanatçı bütün varlığını saran duygularını bir konu vesilesiyle bir sanat şekli içinde maddeleştirir. Flaubert'in şu sözlerini bu gerçeğe dokunduğu için,burada zikretmekten
    Kendimi alamayacağım: "Romancı şunu veya bunu tasvir etmekte hiç de serbest değildir. Romancı konusunu seçmez."
    Yukarıdaki paragrafta kullanılan metot "tanık gösterme" dir. Yazar sanatçı hakkındaki görüşlerini desteklemek için Flaubert'in bir sözünü paragrafta kullanmış Flaubert'i tanık göstermiştir.
    KARŞILAŞTIRMA
    Birden fazla varlık ya da kavram arasındaki benzerlik ve farklılıklardan yararlanarak düşünceyi geliştirmek. Karşılaştırmalarda "ise,oysa,halbuki"gibi bağlaçlardan yararlanı-
    labilir.
    Edebiyatın konusu insandır,doğadır;edebiyat bütün olanaklarıyla insanı tanıtmaya yönelmiştir. eleştirinin konusu ise eserdir;amacı tanıtmak ve değerlendirmektir. Edebiyatta dolaysız bir yaratma söz konusudur. Eleştirmen ise dolaylı yaratan kişidir. Yargılanacak bir eser olmadıkça eleştiri de olmaz.
    Paragrafta edebiyat ile eleştiri,edebiyatçı ile eleştirmen karşılaştırılmaktadır. Edebiyat ile eleştirinin konularının ve eser ortaya koyma biçimlerinin farklı olduğu üzerinde durulmuştur.
    TANIMLAMA
    Tanımlama bir kavramın ne olduğunun ortaya konulmasıdır. Tanımlama için "...........nedir?
    sorusunun cevaplandırılması diyebiliriz. Tanımlamada bir kavram varlık ya da nesne nitelik ve özellikleri ile tarif edilir.
    "Sanat düşünceyi anlamlı kılma çabasıdır."
    "Müzik,duyguların notalarla ifadesidir."
    ALINTI YAPMA
    Bir yazarın başka biri hakkındaki düşüncelerini anlatırken bahsettiği kişinin eserlerinden alıntı yapmasıdır.
    KİŞİLİK SORULARI
    Bazı paragraf sorularında yazar ya da şairin ruhsal,kişilik özellikleri sorulabilir.
    "Yazar hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
    "Yazardan aşağıdakilerden hangisini söylemesi beklenemez?"
#26.06.2008 23:37 0 0 0