Türkiye'de yaklaşık 15 binin üzerinde diyabet hastası çocuk bulunuyor. Giderek gelecek neslin sağlığını tehdit etmeye başlayan diyabete erkenden teşhis konulmalı ve bir an evvel gerekli çözüm yollarını aramalısınız. Çocuklarda düzenli olarak insülin tedavisi gerektiren ve bu tedavinin bir ömür boyu sürebildiği Tip-1 diyabet ile yaşamayı öğrenmeli ve bunu çocuğunuza da öğretmelisiniz.
Çoğu insan diyabet rahatsızlığını yetişkinlikte görülen bir hastalık olarak bilir. Oysa ki, çocukluk döneminde de sıklıkla görülmeye başlayan diyabet hastalığını sizin için uzmanına sorduk ve konu hakkında Dr. Serap Turan: "Şeker hastalığı olarak da bilinen diyabetin çocukluk çağında görülen şekline Tip-1 diyabet olarak adlandırılır. Tip-1 diyabet insülin yetersizliği sonucu ortaya çıkan ve kan şekerinde yükselme ile seyreden bir hastalıktır." diyor ve şöyle devam ediyor:
İnsülin vücudumuzda pankreas bezinden salgılanan ve kandaki şekerin (glukoz) vücut hücreleri tarafından kullanılmasını sağlayan bir hormondur. Besinlerle aldığımız karbonhidratlar, bağırsaklarda basit şekerlere dönüştürülerek emilir ve kana karışırlar. Beslenme sonrası kan şekeri yükselmeye başladığında diyabeti olmayan insanlarda pankreastan insülin salgısı artar ve bunun sonucunda kana geçen şeker, hücreler tarafından kullanılır veya depo edilir. Diyabetlilerde insülin salgısı gerçekleşmediği için şeker hücre tarafından kullanılamaz ve kan şekeri yükselir. Sağlıklı kişilerde ise beslenme veya açlık sırasında kan şekeri durumuna göre vücut kendi kendine insülin salınım miktarını ayarlayarak kan şekerinin normal sınırlar arasında kalmasını sağlar, ancak diyabetli bir çocukta ise pankreas insülin üretemediği için kan şekeri devamlı yüksektir ve beslenmeden sonra daha da yükselir.
Tip-1 diyabet nasıl tedavi edilir?
Tip-1 diyabetli kişilere kan şekerlerini normal sınırlarda tutabilmeleri ve yüksek şekerin akut veya kronik etkilerinden korunabilmeleri için insülin tedavisi zorunludur. İnsülin tedavisi ise günümüzde ancak enjeksiyonla yani iğne ile vücuda verilebilir. Tip-1 diyabet rahatsızlığını vücuttan tamamen uzaklaştıracak yani vücudun yeniden kendi insülinini yapmasını sağlayacak yaygın bir tedavi bugün için mümkün değildir. Diyabette insülinin yanı sıra dengeli beslenme ve aktivite de tedavinin temel taşlarındandır. Diyabeti istenilen şekilde kontrol edebilmek için bu üç unsur arasında iyi bir denge kurulmasına dikkat etmeniz gerekir. Bunlardan insülin ve aktivite kan şekerini düşürücü, beslenme ise kan şekerini yükseltici yönde etki yapar. Ayrıca diyabetlilerin kan şekerlerinin kontrol altında olup olmadığını anlamak için her enjeksiyon öncesi kan şekerlerine bakmaları gerekir.
Çocuklarda görülen diyabet, yetişkinlerde görülenden farklı mıdır?
Eğer çocuğunuz bir diyabet hastasıysa, onda görülen Tip-1 diyabet yetişkinlerde görülen Tip-2 diyabetten biraz daha farklıdır. Erişkin diyabetlilerin çoğunda pankreasın insülin üretimi devam ettiği için diyet veya ağızdan alınan diyabet ilaçları ile tedavileri mümkün olur, ancak Tip-1 diyabette pankreasın insülin üreten hücreleri tamamen harap olduğu için bu mümkün değildir.
Bu nedenle diyabetli çocuğunuzun dışarıdan insülin alması gerekir. Tip-2 diyabetin ileri safhalarında da Tip-1 diyabet hastalarında görüldüğü gibi pankreastan insülin salgısı azalır ve insülin tedavisine ihtiyaç duyulur. Yani çocukluk çağı diyabetinde tedavi başlangıçtan itibaren insülindir ve ilaçla veya egzersizle tedavisi mümkün değildir. Ayrıca, son dönemde çocukluk döneminde obezitenin yani şişmanlığın artması nedeni ile Tip-2 diyabet de çocukluk çağında görülmeye başlamıştır.
Hangi yaşlar tehlikelidir?
Çocuklarda tip-1 diyabet, en sık olarak hayatın iki döneminde görülür. İlk olarak çocuğunuzun okula başladığı 5-7 yaş dönemi bu hastalık için tehlikeli bir süreç oluşturur. Diğer bir dönem ise ergenlik dönemidir. Bu dönemlerde bu hastalığın daha sık görülmesinin nedeni, çocuğunuzun okulla birlikte enfeksiyonlarla daha sık karşılaşmaya başlamasıdır. Ergenlik döneminde ise artan hormonlarla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, son yıllarda tip-1 diyabetin görülme sıklığı artmıştır ve bu artış 5 yaş altı çocuklarda daha belirgindir. Sonuç olarak, Tip-1 diyabet her yaş çocukta hatta yeni doğan bebeklerde bile görülebilmektedir.