Pseudomugil furcatus ( forktail rainbowfish - forktail blue eye)
Literatürde adı forktail rainbowfish , forktail blue eye veya furcata olarak geçen Pseudomugil Furcatus - çatalkuyruk gökkuşağı- 1955 yılında Henry Nichols tarafından keşfedilerek isimlendirilmiştir. Pek çok sınıf ve isim değişikliği sonrası 1989 yılında Pseudomugilidae ailesi, blue eye ( mavi göz) grubu altında pseudomugil türü olarak orjinal ismi ile anılmaya devam etmiştir. 1989 yılında Avustralya'ya getirilerek akvaryum dünyasına kazandırılmışlardır.
Genellikle küçük , temiz ve hızlı akan çağlayanlar ve derelerde bol su bitkisi içinde yaşarlar. Bu kaynaklardaki Sıcaklık 24 - 27 derece ve PH 7.0 - 8.0 arasında değişmektedir. Gövdeleri basık ve uzundur. 5-6 cm'ye kadar büyüyebilirler.
Akvaryumdaki bakım - davranışları
Genellikle tankın orta - üst seviyelerini kullanan bu balıklar baskınlık kavgaları sonrası hariç olmak üzere sürüden ayrılmazlar. Özellikle geceleri suyun en üst seviyesinde hareketsiz bulunmaktadırlar. 2-3 yıl akvaryum ortamında yaşatılabilirler.
Tank arkadaşları çok büyük ve agresif olmadığı sürece karma tankta mükemmel uyum ile bakılabilecek balıklardır. Bu sebeple büyük sihlidlerle ( melek balığı dahil olmak üzere) , canlı doğuranların büyük türleri ile ( velifera - kılıçkuyruk gibi) , kuyruk kemirenler ile beslenmemelidir. Aynı şekilde zaman zaman çok hızlı yüzdüğünden yavaş balıkları strese sokabilecek davranışlar sergileyebilir. Küçük tetra , rasbora , danio gibi balıklarla sorunsuz beslenebilirler.
Sürü halinde beslenmeleri ve sürü içerisindeki dişi sayısının yüksek olması; baskın erkeğin dişiyi hırpalamaması için alınması gereken bir önlemdir. Aynı şekilde dişinin gerektiğinde saklanabilmesi için yoğun bitki de gerekmektedir. Baskın erkek genellikle sürüyü bir arada tutmaya özen göstermekte , sürüyü tehlike veya olanaklara göre yönlendirmektedir. Zaman zaman yaşanan baskınlık kavgalarında yenilen erkeğin rengi solmakta ve sürüden bir- iki günlüğüne dışlanmaktadır.
Beslenme
Omnivor balıklardır. ( Etçil - otçul) Bu sebeple diyetlerine özen gösterilmeli , bitkisel ve hayvansal içerikli yemler ile diyetleri oluşturulmalıdır. Haftada 1-2 kez canlı yem ile beslendiklerinde ( ben artemia kullandım) renklerindeki canlılık ve üreme davranışlarında artma görülmektedir. Genel yem yeme davranışları kapma - kaçma şeklinde olduğundan yem verdikten sonra bir süre rahatsız etmemekte fayda bulunmaktadır. Yem yeme ritüeli sırasında baskın erkeğin yönlendirmesi , sonrasında ise yapılan gövde gösterileri gözlenmeye değerdir.
Cins ayrımı
Tür özelliği olarak birbirinden küçük bir aralık ile ayrılan çift sırt ( dorsal) yüzgeçlerinden ilki ikincisine göre oldukça küçüktür. Gövde rengi dişi ve erkeğinde de sarı - yeşil olan bu tür , sırt yüzgeçleri ve renklerinin canlılığı ile cins özelliklerini belli eder. Erkeklerinin rengi dişilere göre oldukça canlıdır. Sırt yüzgeçleri dişilere göre uzun ve sırt - anal ( dışkıl ) yüzgeçleri saydam , dar ve sarımtrak bir sınır ile çevrilidir. Pelvik ( karın) ve pektoral ( göğüs ) yüzgeçleri nadiren kırmızıya çalabilir. Kaudal ( kuyruk) yüzgeç sarımtrak olup , siyah enine - boyuna sınırlarla çevrilidir.
Dişilerinde ise kaudal yüzgeç sarımsı olup , pelvik ve pektoral yüzgeçler saydamdır. İkinci sırt yüzgecinin dış tarafında da sarılık görülür.
Üreme
Pek çok diğer gökkuşağı türü gibi çatalkuyruk gökkuşaklarını da üretmek çok zor değildir. Yumurtaları pek çok gökkuşağı türünden büyük olduğundan görmek kolay olsa da sayıca nispeten azdır.
Yumurta saçarak üreyen bu tür karmaşık - sık bitkilerin arasına , köklerine yakın bölgelere veya zemin kumuna- kayalara günde 5-10 adet olmak üzere yumurtalarını saçar. Kendi hallerine bırakıldıklarında yumurta ve yavrularını yerler. Bu sebeple dip balıklarına da bağlı olarak yavruların pek azının yaşama şansı olmaktadır. Genel üretim metodu killifish'lerdeki gibi suyun içine yüzer durumda bırakılan mop üzerinden yapışkan olan yumurtaları 2-3 günde bir toplamaktır.
Yavru Bakımı
Toplanan yumurtalar karanlık ortamda tutulabilecek küçük bir kaba mantar önleyici eklenerek alınmalıdır. Yumurtaların çatlaması ise 7-10 gün arasında olmaktadır. Yüzer duruma gelen yavrular pipo filtresi bağlanmış küçük bir tankta düşük seviyeli suyun içine damlalık yardımıyla alınmalıdır. Ebeveynlerin iyi beslenmiş olmasının yavru çıkarmayı etkileyen bir faktör olduğu unutulmamalıdır.
Yavrular artemia yiyecek duruma gelene kadar ( 2-3 gün) mikrokurt - infusaria ile beslenmeli , sonrasında artemia'ya geçilmelidir.
Diğer gökkuşağı türlerine nazaran kaliteli yem ve su koşulları sağlandığında çabuk büyüyen bu balıklar üreme çağına 3-4 ayda gelebilmektedirler.
Hastalıkları
Çatalkuyruk gökkuşakları doğal habitatlarındaki su kalitesi sebebi ile akvaryum bakımına önem gösterilmesi gereken türlerdendir. Suyun çok eski veya filtrenin kirli olması - fazla nitrat- bu balıkları hastalıklara açık hale getirmektedir. Kadife hastalığına - oodinium- duyarlı oldukları da bilinmektedir.
Tankın üzerine örtmek , korktuğu veya kaçmak istediği zamanlarda yükseğe zıplayabilen bu balıklar için alınması gereken diğer önlemlerden birisidir.