Kur'ân-ı Kerim'in; müşâhede, keşif ve melekûtun zuhûru ile olan fehmine (bâtınî-tasavvufî mânâsını anlamaya), kendinde şu hasletlerden biri bulunan kul, muvaffak olamaz. O hasletler şunlardır:
- Çok az da olsa bid'atle amel etmek,
- Günah işlemekte ısrar etmek,
- Kalbinde kibir bulunmak,
- Hevâsının (nefsanî arzularının) kalbine yerleşmesi ve ona meyilli olması,
- Dünya muhabbeti içinde bulunması,
- Îmân-ı hakikiye sahip olmayıp, yakîninin zayıf olması, (sûrî îmandan öte geçememesi),
- Kur'an'dan okuduklarına değil, sadece harflerine vâkıf olup, kendi ihtiyârına ittiba' eden (kendi arzu ve düşüncelerine uyan) bir kul olması,
- Sadece zâhir ilmi olan bir müfessirin kavline nâzır olup, bâtın âlimlerinin yani mâneviyat erbâbının tefsirlerine bakmaması, onlara itibar etmemesi,
- Hep aklına rücu' eden, yani her şeyi aklıyla çözmeye çalışıp, onun ötesine geçemeyen bir kul olması,
- Hitâbın bâtınında, (Kur'ân'ın tasavvufî mânâsının anlaşılması hususunda, tasavvuf ehlinin tefsir ve te'villerine göre değil de) Arap lûgat ehlinin (zâhirî ilim erbâbının) görüşlerine göre hüküm vermesi...
İşte bu vasıfları taşıyan insanlar, Kur'ân'ı anlamaktan yana perdelenmişlerdir, anlayamazlar. Kendi bildiklerinin miktarıyla sınırlıdırlar. Kafalarına yerleşen anlayışlarıyla mevkufturlar, (yani hapsolundukları o dar çerçevenin dışına çıkamazlar). En fazla ilimleri kadar ilerleyebilirler. Tabiat ve seciyelerine göre bir anlayışları vardır.
İşte bunların hepsi; o akıl ve ilimleri sebebiyle, muvahhidlere (Cenâb-ı Hakk'ın hâlis kullarına) nazaran, kapkaranlık bir gecede siyah bir taş üzerinde yürüyen bir karınca gibi belirsiz olan gizli şirke müptelâ olmuşlardır!..
Çünkü onların ilmi ve aklı kâmil değildir. Kâmil akıl, anlayışını Allah'tan (c.c.) alan akıldır; dolayısıyla onun hükmünü anlar ve kendisi sayesinde İlâhî kelâm anlaşılır.
Nitekim Resûlüllah Efendimiz (s.a.v.) kâmil aklın sıfatı hakkında, "Akıllı; Allah Teâlâ'nın emir ve nehiylerini akleden (aklını, fikrini, zihnini yorup anlayan ve mûcibince hareket eden) kimsedir" buyurmuşlardır.
alıntıdır...