Bakteriyel Besin Zehirlenmeleri
Son güncelleme: 25.11.2010 02:06
-
Besin Zehirlenmeleri - Besin Zehirlenmesine Sebep Olan Bakteriler - Besin Zehirlenmesi Nedenleri - Besin Zehirlenmelerinde Ne YapılırBesin zehirlenmeleri aslında enfeksiyon hastalıklarının konusu olmakla birlikte bu konuda doktorlardan ve halktan gelen sorular doğrultusunda aşağıda bahsedilen bakteriyel besin zehirlenmeleri hakkında bilgi verilmesi uygun görülmüştür.
Besin zehirlenmeleri, patojen mikroorganizmalarla veya bunların toksinleri ile kontamine olmuş gıdaların alınması sonucu meydana gelmektedir.
Staphylococcus Aureus Besin ZehirlenmesiBesin maddesinin üzerinde üreyen S. aureusun saldığı ısıya dayanıklı ekzotoksinin(A,B,C,D,E enterotoksinleri) besinle birlikte alınması sonucunda 1-6 saat içinde gelişen klinik tablodur.En sık sorumlu olan A enterotoksinidir.
Epidemiyoloji: Et,sütlü ürünler ve pasta benzeri besinlerin tüketilmesi ile meydana gelir. Besinin görünüm ve kokusu normaldir.
Patogenez: N.vagus ve sempatik sinirler aracılığı ile kusma merkezinin uyarılması sonucu bulantı,kusma ortaya çıkmaktadır.
Klinik Bulgular : Genellikle bulantı, kusma gözlenir. Diyare daha az oranda görülmektedir. Ateş nadirdir.
Tanı: Kesin tanı hastanın kusmuk ve dışkısında veya şüpheli besin maddelerinde RIA veya ELISA ile stafilokok enterotoksininin gösterilmesi ile olur. Bu maddelerde kültür yapılması ve gıdayı hazırlayan kişinin S.aureus portörü olup olmadığının araştırılması yol gösterici olur.
Tedavi: Kendiliğinden iyileşir.Özgül sağaltım gerekmez.
Bacillus Cereus Besin ZehirlenmesiBacillus cereus iki ayrı toksini ile iki ayrı klinik tabloda besin zehirlenmesine neden olur.
Epidemiyoloji: 1.tip besin zehirlenmesi haşlanmış veya kavrulmuş pirincin oda ısısında bekletilip yenilmesi sonucunda gelişir.
2. tip zehirlenme ise, soğukta saklanılmasında yetersizlik olmuş her türlü besin ile meydana gelebilmektedir.
Patogenez: 1. tip zehirlenmede oda sıcaklığında çoğalan bakteriler toksin salgılayarak barsak mukoza epiteli reseptörleri aracılığı ile santral sinir sistemini(S.S.S)uyarır.2. tip zehirlenmelerde ise, toksin barsak epiteline etki ederek adenilatsiklazı aktive eder, cAMP salınımını arttırır.
Klinik Bulgular: 1. tip zehirlenmede semptomlar şüpheli besin maddesinin yenmesinden 1-6 saat sonra başlar. Genellikle şiddetli kusma vardır. Diyare az görülür.
2. tip zehirlenmede, klinik tablo besinin alımından 8-16 saat sonra başlar. Burada sorumlu olan toksinde farklıdır. Isıya dayanıksızdır. Genellikle ishal ve % 75 olguda buna eşlik eden karın ağrısı görülür.
Tanı: Şüpheli besinde ve dışkıda B.cereus üretilebilir. Ayrıca toksin araştırılması için ticari kitler vardır.
Tedavi: Klinik semptomlara yönelik destekleyici tedavi yapılır.
Clostridium perfiringens Besin Zehirlenmesi :
C. perfiringens tip A ile meydana gelmektedir. Zehirlenmeye neden olan toksin ısıya dayanıksızdır.
Epidemiyoloji: Sorumlu gıda türleri daha çok et ve et sularıdır.
Patogenez: Enterotoksin daha çok ileumda olmak üzere adenilatsiklazı aktive ederek cAMP salınımını arttırır.
Klinik Bulgular: Besin alımından 8-24 saat sonra ortaya çıkan sulu diyare ile karakterize bir tablodur. Olguların yarıdan fazlasında epigastrik ağrı vardır.Bulantı ve ateş nadirdir.
Tanı: Tanı dışkıda toksinin gösterilmesi ile olur. Bu amaçla ELİSA veya RIA yöntemleri kullanılır.
Tedavi: Destekleyici tedavi yapılır. Semptomlar 12-24 saat sonra kendiliğinden düzelir.
Enterotoksinojen E.Coli Besin Zehirlenmesi - EtecAkut bakteriyel ishalin dünya genelinde en sık rastlanan şeklidir. Seyahat ishallerinin başta gelen etkenidir.
Epidemiyoloji: Çeşitli besin maddelerinin kontamine olması sonucu oral-fekal yol ile bulaşır.
Patogenez: Hastalık tablosu E.coli bakterileri tarafından üretilen iki tür toksin tarafından meydana getirilir. Her iki toksin adenilatsiklazı aktive ederek cAMP salınımını barsakda stimüle eder.
Klinik Bulgular: Semptomlar 16-72 saat sonra başlar. Kramp tarzında karın ağrısı ve ishal belli başlı bulgulardır.
Tanı: Dışkı kültüründe E.coli izole etmek tanıda yeterli değildir.ETEC için enterotoksin varlığının gösterilmesi gereklidir. Bunun için doku kültürü, DNA prob ve ELİSA yöntemleri kullanılabilir.
Tedavi: Kaybedilen sıvı-elektrolitin yerine konması tedavinin temelini oluşturur. Motiliteyi azaltan ilaçlar kontrendikedir. Enterotoksin ve çoklu antibiyotik direnç plazmidlerinin birlikte transferi nedeniyle bu enfeksiyonlarda çok gerekmedikçe antibiyotiklerin kullanılmamasına özen gösterilmelidir.
Vibrio Parahaemolyticus Besin ZehirlenmesiJaponya bu enfeksiyonların en fazla görüldüğü ülkedir. Özellikle deniz kenarlarında ve yaz aylarında sıktır.
Epidemiyoloji: Midye, istiridye ve balık gibi deniz ürünlerinde bulunur.
Patogenez: Hastalık barsaklara yerleşen ve mukozada çoğalan vibrioların oluşturdukları bir enterotoksin ile meydana gelmektedir. Toksin adenilatsiklazı aktive ederek cAMP salınımını artırır.
Klinik Bulgular: Enfeksiyon periyodu 12-24 saattir. Bulantı, kusma, diyare, karın ağrısı ve ateş ile seyreder.
Tanı: Dışkıda ve şüpheli besin maddesinde etken bakteri izole edilir.
Tedavi: Klinik semptomlara yönelik tedavi yapılır.
Vibrio Chlorea Besin ZehirlenmesiOral-fekal yolla bulaş sonucu meydana gelmektedir.
Epidemiyoloji: İnsan dışkısıyla atılan kolera vibrionlarının herhangi bir şekilde içme kullanım sularına ve gıdalara bulaşması sonucunda oral yoldan bulaşır. Bulaşda sokakda satılan gıda ve soğuk içeceklerinde rolü vardır.
Patogenez: Bakterinin oluşturduğu enterotoksin adenilatsiklaz enzimini aktive ederek hücre içi cAMP artışına neden olur. Bunun sonucunda sıvı ' elektrolit kaybı meydana gelir.
Klinik Bulgular: Klinik semptomların görülmesi birkaç saatten beş güne kadar değişir. Ortalama 2-3 gündür. Bol ve pirinç suyu görünümünde ishal ve dehidratasyona ait bulgular vardır.
Tanı: Koleranın özgül tanısı kolera vibrionunun dışkı mikroskobisinde gösterilmesi ve kültürde üretilmesi ile konulur.
Tedavi: Tedavide en önemli konu sıvı-elektrolit dengesinin sağlanmasıdır. Bu amaçla rehidratasyon yapılır. Antimikrobiyal tedavide tetrasiklin, trimetoprim-sülfametaksazol (TMP-SMZ), kinolon türevleri kullanılır. Direnç nedeniyle antimikrobiyal tedavi kültür antibiyogram sonuçlarına göre değiştirilebilir.
Tifo Dışı Salmonella Besin ZehirlenmesiSalmonella typhi dışındaki salmonellalardan herhangi birine bağlı olarak gelişen enfeksiyonlardır. Tifo dışı salmonellozların en sık görülen şekli enterokolittir.
Epidemiyoloji: Bu enfeksiyonlar genellikle kontamine gıda ve suların tüketilmesi sonucu meydana gelir. Diğer önemli bulaş yolları kümes hayvanları ve bunların ürünleridir.
Patogenez: Patogenezde oral yoldan alınan bakterinin; barsağa tutunması ve penetrasyonu, sekretuar yanıt, inflamasyon ve doku nekrozu, makrofaj içinde üremesi önemlidir.
Tedavi: Nontifoidal salmonella olgularında antimikrobiyal tedavi salmonellalardaki antibiyotik direnci gelişimi nedeniyle önerilmemektedir. Ancak kendiliğinden düzelmenin olmadığı yüksek ateşle ve enterokolit tablosu ile seyreden olgularda ve altta yatan immünite bozukluğu varsa antibiyotik kullanılır. Bu amaçla yetişkin grubunda florokinolonlar ,çocukluk çağında ise 3.kuşak sefalosporinlerden birisi tercih edilebilir.
Shigella Besin ZehirlenmesiŞigelloz oral fekal yolla bulaşan bir enfeksiyondur.
Epidemiyoloji: Çeşitli kontamine yiyeceklerin yenmesi ile bulaşan şigellozda akut enfeksiyonlu hastalar tedavi edilmezlerse 1-4 hafta süre ile dışkıları ile bakteriyi dışarı atarlar. Diğer enterik patojenlere göre az sayıda mikroorganizma enfeksiyona yol açabilmektedir.
Patogenez: Kolon epitelini invaze eden bakteriler hücre içerisinde çoğalarak lamina propriada inflamatuar süreci başlatırlar. Epitelde harabiyet, dökülme, yüzeyel mikro ülserler oluşur.
Klinik Bulgular: Klinik semptomların ortaya çıkması için gereken süre 16-72 saat arasında değişebilir. Halsizlik, karın ağrısı, kanlı ve mukuslu dışkılama vardır. Hemolitik üremik sendrom, toksik megakolon, rektal prolapsus, protein kaybıyla seyreden enteropati şigelloz sonrası gelişebilecek komplikasyonlardır.
Tanı: Dışkının makroskobik, mikroskobik ve bakteriyolojik incelenmesi ile konur. Dışkının mikroskobik incelenmesinde bol miktarda lökosit ve eritrosit görülür. Kesin tanı; dışkı kültüründe etken bakterinin üretilmesi ile konur.
Tedavi: Sıvı-elektrolit tedavisi yanında antibiyotik tedavisi hem hastalık süresini kısaltmak hem de bulaşı engellemek amacıyla kullanılır. Antimikrobiyal tedavide TMP-SMZ önerilir. Fakat ülkemizde bu ilaca karşı % 25-30 civarında direnç olduğundan yetişkinlerde florokinolon türevleri tercih edilir.
Campylobacter Jejuni Besin ZehirlenmesiBu hastalık dünyada oldukça yaygın bir zoonoz olup insanda gerek ishal gerekse sistemik bakteriyel enfeksiyonların önemli nedenlerinden biridir.
Epidemiyoloji: Süt ve süt ürünleri, az pişmiş tavuk eti en sık kaynak olan besinlerdir.
Patogenez: Campylobacter türlerinin Enfeksiyon oluşturması inokulum miktarı ve konağın bağışıklık durumuna bağlıdır. İnvazyon önemlidir. Ayrıca ürettiği enterotoksinin patogenezdeki rolü henüz açıklık kazanmamıştır.
Klinik Bulgular: Jejunum, ileum ve kolon tutulabilir. 12-24 saatlik bir inkübasyon periyodundan sonra ateş, baş ağrısı, halsizlik, kramp tarzında karın ağrısı ve diyare meydana gelir. Dışkı sulu veya kanlı olabilir.
Tanı: Dışkıdan hazırlanan preparatlar karanlık alan yada faz kontras mikroskobunda incelediğinde hızla hareket eden ucu hafif kıvrık çomakçıkların görülmesi önemlidir. Kesin tanı için dışkı kültüründe izolasyon ve identifikasyon şarttır. Ayrıca geliştirilen oligonükleotid problar hem kültürden hem de dışkıdan direkt etkeni saptamada oldukça duyarlı ve özgül yöntemlerdir.
Tedavi: Temel ilke kaybedilen sıvı-elektrolit dengesinin yeniden sağlanmasıdır. Ciddi ishal ve ateş olgularında antibiyotik kullanılmalıdır. Bu amaçla eritromisin veya florokinolonlar tercih edilir.
Yersinia Enterocolitica Besin ZehirlenmesiBir zoonoz olan Enfeksiyon en sık kış aylarında görülür.
Epidemiyoloji: Y. enterocolitica et ve süt ürünleri gibi hayvansal kaynaklı gıdalarla bulaşmaktadır. Bakterinin en önemli özelliği + 4 0Cde üreyebilmesidir.
Patogenez: 4-7 günlük inkübasyon periyodunun ardından terminal ileumda ülseratif lezyonlar, payer plaklarında nekroz ve lenfadenopati olur.
Klinik Bulgular: İshal, mezenterik lenfadenit yapar. Ciddi olgularda rektal kanama ve ileum perforasyonu görülür.
Tanı: Dışkı kültürü yapılır.
Tedavi: TMP-SMZ, doksisiklin ve florokinolonlar kullanılır.
alıntı
- Bakteriyel Besin Zehirlenmeleri Konusuna Benzer Konular
- Besin Zinciri 02.05.2009
- İlaç zehirlenmeleri nasıl anlaşılır 18.01.2006
- Kanserle savaşan 2 mucize besin 25.01.2006
- Besin Satın Alma, Hazırlama, Saklama ve Pişirme İlkeleri!!! 27.01.2006
- Pekmez, doğal besin kaynağı 29.01.2006
- Plastik Gıda Ambalajı 25.11.2010 02:06