1. Ana Sayfa
  2. Eğitim
  3. Radyoaktif Artıkların Yoğunlaştırılması

Radyoaktif Artıkların Yoğunlaştırılması

Son güncelleme: 28.05.2012 13:53
DeRDeST DeRDeST foto
  • Yoğunlaştırma radyoaktif maddeleri daha küçük bir hacme inddiren veya toplam artık hacmini azaltan herhangi bir artık işleme metoduna verilen isidir.
    Radyoaktif artıklar syreeltilme ve dağıtılmaları prastik olmadığı veya imkansız oldupu zaman yoğunlaştırma metodu ile işlem görürler. Yoğunlaştırmak için kullanılacak metodun hem tehlikesiz hemde ekonomik olası lazımdır. ( yoğunlaştırma masrafının , orijinal hacimdeki zararsız hale getirme masrafı arasındaki farkı geçmemesi lazımdır. Gerek katı gerekse yüksek aktiviteli sıvı artıkların yoğunlaştırma youyla işlenmesi çok kullanılan bir metottur.

    Buharlaştırma (evaporasyon)

    Buharlaştırma halen sulu ve hetorojen sıvı artıklar için en geniş şekide kullanılan yoğunlaştırma metodudur. Buişlem artık sıvıların uygun bir aktivite konsantrasyonuna erşinceye kadar kaynatılmasından ibarettir. Meydana gelen buharlar dışarı çekilerek yoğunlaştırılır. Yoğunlaşan buharın aktivitesi yeteri kadar az ise çevreye verilebilir.
    Buharlaştırılan sıvının sürüklenmesi sıçraması ve köpüklenmesi buharlaştırma etkinliğini engelleyen olaylardır.

    Birlikte Çökelme (kompresipitasyon)

    Radyoaktif maddelerin sıvı artıkalr içindeki alçak fakat tehlikeli konsantrasyonları
    Çok kez bu önşartı sağlamadığından bu gibi durumlarda 'birlikte çökelme'denilen bir teknik kullanılır.
    Normal olarak çözünür bir maddenin çözünmeyen bir çözelti ile birlikte çökeltilmeaine 'birlikte çökelme 'adı verilir. Radyoaktif artıkların işlenmesine uygulanan şekliyle birlikte çökelme, bir çözeltideki radyoaktif iyonların başka bir çökelti (taşıyıcı ) ile çözeltiden dışarı alınması işlemidir.

    İyon Değişimi

    Katyon değişimi radyoaktif artıkların konsantrasyonunda kullanılan başlıca iyon değişimi işlemi olup halen birçok tesiste başarı ile uygulanmaktadır. Bu metotta çoğunlukla sentetik iyon değiştirici reçineler ve bazı killi topraklar kullanılmaktadır.
    İyon değişimi metodu , genel olarak küçük hacimde homojen sıvı artıklara uygulanırsa da içindeki çözünmüş madde konsantrasyonları düşük olan büyük hacimli sıvı artıklarda bı işlemle işlenebilir. İyon değişimde kulanılan sentetik reçinelerin , pahalı olmaları nedeniyle , birden fazla kullanılması gerekebilirse de bu reçinelerin rejenerasyonu yeniden sıvı artık meydana getirmettedir. Ayrıca iyon değiştirici reçineler beta-gamma ışınlarının etkisi altında bozulmakta ve iyon değiştirme kapasiteleri azalmaktadır.

    Biyolojik Özümseme (Aassimilasyon)

    Su yosunları gibi bazı organizmaların çevrelerindeki bazı elemanları özümsemek ve yoğunlaştırmak(konsantre etmek) özellikleri vardır. Bu organizmaların sıvı artıklardan belirli radyoizotopları bünyelerine almaları konusunda yapılan deneyler uygun sonuçlar vermişse de henüz geniş ölçüde uygulamalara girişilmemiştir.


    Sıkıştırma (kompresyon)

    Alçak aktiviteli katı artıklar genel olarak sıkıştırma (kompresyon) veya yakma yoluyla yoğunlaştırılabilirler. Tipik bir nükleer yada radyolojik tesiste meydana gelen katı artıkların çoğunluğu sıkıştırılabilir cinstendir. Tesiste balyalama metodu kullanılaıyorsa katı artıklar toplama yerinde sıkıştırılabilme özelliklerine göre ayrılırlar. Sıkıştırılması mümkün olmayan maddeler ise diğerlerinden ayrılarak tahta sandıklara yerleştirilir. Yüksek aktiviteli(özellikle gamma ışınları yayınlayan ) eşyalar ise ayrı bir yere depolanarak bozulmaile aktivitelerinin azalması için depolanırlar. Geri kalan artıklar ve kapların içine konulan plastik astarlar artık balyalanmaya hazırdır. Balyalama işlemi, balya makinesinin enaz 4 saat çalışmasını gerektirecek kadar sıkıştırılabilir materyal toplandığı zaman yapılmalıdır.

    Sıkıştırma metodunun yak maya göre birkaç önemli üstünlüğğü vardır. Balyalama ile normal olarak 3 ila 7 defa arasında bir hacim küçülmesi sağlandığı gibi alçak aktivitelerin çoğunluğu gibi sıkıştırılabilir cinstendir. Sıkıştırma ve yakma arasında yapılan maliyet karşılaştırmaları sıkıştırmanın daha ucuz olduğunu gösterdiği gibi sıkıltırma daha küçük bir sermaye yatırımı ve daha az işletme masrafı getirmektedir. Bütün bunlara ek olarak balyalamanın çok basit bir işlem olduğunuda söyleyebiliriz.

    Yakma (insinerasyon)

    Yakma ile kağıt, bez, giysiler, hayvan leşleri, v.b gibi yanabilen maddelerin hacimlerinde önemli bir azalma sağlanır. Büyük parça,eşya ve teçhizat genel olarak yakılmadn çok dekontamine edilir. Radyoaktif artıkların yakılmasında meydana gelen yan ürünler ( baca gazları ve küller) dahi radyoaktif olduğundan bunların zararsız hale getirilmesinde son derece dikkat edilmelidir. Bacadan dışarı , çevreye verilen duman ve gazların hava kontaminasyonu için maksimum müsaade edilen konsantrasyonları aşmaması lazımdır.

    Yakma ile bazı durumlarda 50 defayı aşan büyük bir hacim azalması sağlanmasına rağmen bu metodun kullnılması aleyhine diğer bazı faktörler vardır. Kontaminasyon kontrol sorunu yakma aleyhine önemli bir faktör olduğu gibi başlangıç yatırımı ve işletme masraflarının fazla olması da önemle göz önünde tutulmalıdır. Bunlara ek olarak yakma ile orijinal artık hacminde sağlanan hacim azalması , sıkıştırılmaile elde edilenden fazla olmayabilir. Şöyle ki , örneğin bir tesiste katı atıklar yakma yoluyla orijinal hacimlerinin %40 'ına indirilmektedir. Buna karın katı artıkların hepsi yakılabilir olmadığı halde hemen hepsi sıkıştırılabilir cinstendir. İşte bu nedenle birçok tesis , alçak aktiviteli katı artıkların yuğunlaştırılmasında ,insineratörler yerine balya makinelerini tercih etmektedirler.

    Abdülkerim Eyimaya
#28.05.2012 13:53 0 0 0