1. Ana Sayfa
  2. Tarih
  3. Türk Müziğinin Çin Müziğine Etkisi

Türk Müziğinin Çin Müziğine Etkisi

Son güncelleme: 29.04.2014 19:02
BiR-DOST BiR-DOST foto
  • Doğu Türkistan’ın Küsen (Kuça), Hoten, İdikut gibi bölgelerinde M.S. 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar olan zaman sürecinde dans ve müziğin gelişerek zirveye ulaştığını görüyoruz. Budizm kültürünün hakim olduğu bu bölgelerde müzik, dans ve resmin bu denli gelişebilmesi, Budistlerin Buda dinini daha geniş kitle ve bölgelere yayabilmek için bir nevi mistik hava yaratma çabasından ileri gelmektedir.

    Uygur bilim adamı Abliz Muhemmet Sayrami’nin “Eski Tangname”, “Yeni Tangname”, “Müzik Kayıtları”, “Güney Hatıraları”, “Song Sülâlesi Rahiplerinin Biyografisi”, “Geçmiş Sülalelerdeki Ünlü Ressamlarla İlgili Kayıtlar”, “Tang Sülâlesi Dönemindeki Ünlü Resimlerle İlgili Kayıtları”, “Sonraki Resim Eserleri”, “Sui, Tang Sülâlelerdeki Ressamların Resmî Tarihe Kaydedilmemiş Faaliyetleri”, “Rahipler Biyografisi”, “Jinguan Yıllarındaki Genel Resimler ile Özel Resimlerin Tarihi” gibi Çince kaynaklara dayanarak yazdığı “Sui, Tang Sülaliliride Ötken Meşhur Uygur Tarihiy Şehisler” (Sui, Tang Sülâleleri Döneminde Yaşamış Meşhur Uygur Tarihî Şahıslar) adlı kitabına göre, Tang Sülâlesi sarayının meşhur sanatçısı ve müzik üstadı Vaycra Kilti, bir Uygur’dur. (Türk). O, M.S. 618 yılında Hoten’de doğmuştur. Hoten’in geleneksel çalgı aleti olan balman, berbap, kopuz gibi çalgıları çalmada ustadır.

    Burada hemen şunu belirtmekte yarar vardır: Abliz Muhemmet Sayrami söz konusu kitabında bir araya topladığı meşhur şahısların etnik kimliğini “Uygur” diye almıştır. Aslında “Uygur” adının yerine daha geniş yelpazeli “Türk” adının kullanılması gerekirdi. Ancak yazarın politik nedenlerle “Türk” adını kullanamadığı anlaşılıyor.

    Sayrami’nin kitabına göre, Tang Sülâlesi Dönemi’nde yaşamış bir başka müzik ustası da Vaycraçin’dir. O, 746-750 yıllarında Hoten’de doğmuştur. Balman, ney, tef ve davul gibi çalgıları çalmayı öğrenmiştir. Çin’in başkenti Changan’de balman öğretmenliği yapmıştır. O dönemde Changan’de balman dersi verebilen sadece Buharalı Uygur Envenşen ve Hotenli Vaycraçin olmuştur.

    Vaycraçin’in çağdaşı Tang Sülâlesi şairi Li Qi balman hakkında şöyle yazmıştır:

    “Güney dağ kamışından yapılır balman,
    Bu müzik aslında Küsen şehrinden çıkan
    Acayip değişti Han yurdunda küğleri
    Onu Liangzhou Uyguru çalıyor bize şu an
    Yanında durup dinleyenler feryat çekse,
    Yurdunu özleyen gurbetçilerin gözlerinde yaş revan”.

    Ensarı da o dönemin önemli şahsiyetlerinden biridir. O, Buhara Hanlığı’nda sanatçı bir ailede doğmuştur. 685 yılında Buharalı bir kısım rahip, ressam ve sanatçılarla birlikte Changan’e gitmiştir. Changan’de müzik öğretmenliği yapmış ve çeşitli törenlere uyan müzikleri bestelemiştir.

    6. yüzyılın en parlak şahsiyetlerinden biri Küsenli Sucup’tur. 568 yılında Zhu Wudi’nin müstakbel hanımı olan Köktürk (Göktürk) Kağanı Mukan’ın Prensesi Aşna Süyüm’le birlikte Changan’e gitmiştir. O, Changan’de müzik öğretimi ile uğraşmış, 12 Melodi Kanunu’nu keşfederek “müzisyenlerin şefi” unvanını kazanmışır. Böylece Uygur (Türk) müzik sistemi Sui Sülâlesi’nde çok yaygın bir hâl almıştır.

    Kaş, göz oynatsa keçe üstünde
    Çiçekli şafkasından sızar terleri
    Fener ışığında parlar çizmesi
    Sallansa sağa sola bir sarhoş gibi
    Zıplasa da, dönse de, uyar ritime
    Uyar hatta işaret ettiği eli.

    Onun hakkında “He Mianzi” adlı şarkı bestelenip söylenmiştir. Döneminin ünlü şairi Bai Juyi’nin de “He Mianzi” adlı şiiri bulunmaktadır. “He Mianzi” adlı dans Çin’de uzun bir süre oynanmıştır.

    Çin’de berbap ustası olarak tanınan Sao Xiaokui de Uratepe Hanlığı’nda, yani bugünkü Semerkand’ın civarında doğmuş bir Türk’tür. 713-741 yıllarında Changan’e gitmiştir. O aynı zamanda müzikle tedavi yöntemini de geliştirmiştir.

    Burada özellikle Pey Abla’dan bahsetmek gerekiyor. O, tahminen 690 yılında Kaşgar’da doğmuştur. 715 yılında Changan’e gitmiş ve kısa sürede dans ve müzikte ün yaparak, Türk kadınına has yeteneklerini sergilemiştir. Pey Abla, uzun yıllar süren öğretim süresinde pek çok müzisyen ve dansçıları yetiştirmiştir.

    Onun 12 Melodi Ses Kanunu Çin müziğinde devrim yaratmış, hatta bunun etkisi Japonya’ya kadar ulaşmıştır. Sucup hem müzik teorisyeni hem şarkıcı hem de berbap ustasıdır.

    alıntı
#29.04.2014 19:02 0 0 0