1. Ana Sayfa
  2. Tarih
  3. Suriye Selçukluları Devleti

Suriye Selçukluları Devleti

Son güncelleme: 04.05.2014 22:16
BiR-DOST BiR-DOST foto
  • Melikşâh’ın, kardeşi Tutuş’u Şam’a melik tayiniyle kurulan Suriye Selçukluları (1078-1117) devletinin ömrü kısa ve bazı Haçlı savaşları dışında tarihî ehemmiyeti pek az olmuştur. Esasen Tutuş da kendisinden önce Atsız’ın idaresinde Yavgulu Türkmenlerinin fethettiği yerlere hâkim olmuştur. Atsız’ı öldürdükten, ve Şam’ı aldıktan sonra Haleb’i ele geçirmeğe çalışan Tutuş burada ve Antakya üzerinde önce Arap emîri Müslim bin Kureyş ile, sonra da Türkiye Sultanı Süleymanşâh’-m Müslim’i bertaraf etmesiyle onunla çarpışmaya girişmiş ve Süleyman’ı öldürdükten sonra (1086) oraya gelen Melikşâh, Halep, Antakya ve Urfa’yı sıra ile Aksungur, Yağısıyan ve Bozan’a iktâ edince de Tutuş Şam ile kalmıştır.

    Mısır Fâtımîlerine karşı hâkimiyetini genişletmeğe çalışan Tutuş Melikşâh’m ölümü üzerine sultanlığını ilân etmiş; komşusu Ak-sungur, Yağısıyan, Bozan ve Gür-buğa’yı mağlûb ederek Şimali Suriye, Şarkî Anadolu ve Elcezire bölgelerini devletine ilhak ettikten sonra Selçuk tahtını elde etmek için, Terken Hatun ile işbirliği yaparak, Berkyaruk üzerine yürümüş; fakat Rey civarında vukubulan savaşta, idaresizliği ve sert muamelesi ile beylerini kırdığı için, bozguna uğramış ve hayatım da 1095 de kaybetmiştir.

    Tutuş’un ölümünden sonra bir oğlu Rıdvân Haleb’e ve diğer oğlu Dukak kale kumandanı Savtekin ve halkın davetiyle Şam’a sahip olmuştur. İki kardeş arasındaki mücâdelelerden faydalanan Mısır Şi’îleri Kudüs ve Filistin’i işgal ile burada Tutuş’un tabii olarak Artuk beyden sonra kalan oğullarını oradan attılar. Rıdvân kardeşi Dukak’ı, 1097 de, mağlûb edince ona metbuluğunu tanıttı. Bu mücâdele sırasında Mısırlıların yardımını almak maksadiyle bir ay kadar hutbe Mısır Halifesi namına okunmuştur. Bu iç mücâdele sırasında idi, ki Haçlılar da Suriye’ye gelmiş ve 1098 de Antakya’yı işgâl etmişti.

    Bu sebeple Rıdvân artık Türk bejderi ile birlikte Haçlılarla savaşıyor; bazen galip ve bazen de mağlûb oluyordu. Dukak, 1104 Haziranında, Ölünce Atabeg Tuğtekin onun bir yaşındaki oğlu Tutuş’u, sonra da kardeşi Ertaş’ı Şam meliki yaptı. Rıdvân’m 1113 de ölümüyle de yerme oğlu Alp Arslan geçirildi. Durum pek karışık olduğu ve atabeği Ceııâhüddevle Hüseyin Bâtmîler tarafından öldürüldüğü için Tuğtekin Şam’dan Haleb’e dâvet edildi ve iktidarı ele aldı.

    Haçlı istilâsı ve iç çekişmelere bir de Bâtmîlerin çıkardığı fesat eklendi. Suriye’de yerleşen Bâtmîler Selçuk devlet adamlarını ve âlimleri öldürmeğe başladılar. Bu sırada, 1111 yılında, 500 deve yükü ticârî emtia ile Haleb’e gelen Hocendli bir Türk zengini bütün servetini Bâtı-nîlere karşı mücâdele için vermişti. Sultan Mehmed Tapar da Alp Arslan’a: Baban Bâtmîler meselesinde bana muhalefet ederdi.

    Sen benün evlâdımsm; onları öldürmeni isterim” ifadesiyle onu Bâtı-nîlere karşı cihâda memur etti. O da bir kısım reislerini yakalayarak öldürdü. Lâkin umumiyetle diğer Suriye Selçukluları gibi zayıf bir şahsiyet olan Alp Arslan, 1114’de öldürülünce Tuğtekin, yerine Rıdvân’m diğer oğlu Sultanşâh’ı (1114-1117) geçirdi. O da zayıf olduğundan iktidar tamamiyle Tuğtekin elinde olup Suriye Selçukluları fiilen inkıraz bulmuştur. Onunla birlikte Şam Atabegleri veya oğlu Tâc ülmül Böri’ye nisbetle Böriler ailesi veya devleti meydana çıkmış ise de bunlar da mühim bir kuvvet haline gelememiştir. Suriye Selçukluları hakkında kaynaklar o kadar mebzuldür, ki bu küçük hülâsada bunları göstermeğe imkân ve lüzum yoktur.

    Afşın Karakozanlı

    alıntı
#04.05.2014 22:16 0 0 0