Ünlü daralması nedir

Son güncelleme: 03.10.2022 18:42
  • Ünlü daralması, Türkçedeki ses olaylarından biridir. a veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki getirildiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü, ı, i, u, veya ü ünlülerinden birine dönüşür:

    sakla + yor > saklıyor
    dile + yor > diliyor
    kutla + yor > kutluyor
    gözle + yor > gözlüyor

    -yor ekinden önce gelen -ma/-me olumsuzluk eklerindeki a ve e ünlüleri her zaman daralır:

    yazma + yor > yazmıyor
    gelme + yor > gelmiyor
    koşma + yor > koşmuyor
    öpme + yor > öpmüyor

    y kaynaştırma ünsüzünden önce gelen a ve e ünlülerinde daralma meydana gelmez:

    anlayabilir ("anlıyabilir" değil)
    saklayarak
    boyayacak
    dileyen
    kutlayalım

    Ancak "demek" ve "yemek" fiillerine y kaynaştırma ünsüzü geldiğinde e harfi i'ye dönüşür:

    de + y + ecek > diyecek
    ye + y + en > yiyen
    de + y + e + lim > diyelim
    ye + y + ince > yiyince

    TDK'nin önerisi, "de + y + ince" ve "de + y + ip" sözcüklerinin birer istisna olarak daraltılmadan bırakılmasıdır ("yiyince" ve "yiyip", ama "deyince" ve "deyip").
#04.06.2021 12:30 11 0 0
  • Paylaşım için Teşekkürler Ellerine Sağlık
#03.10.2022 18:42 0 0 0