dijital çöplüklerden kurtulmanızı ve performansınızı arttırmanızı sağlayacak

Son güncelleme: 29.11.2007 00:27

eskitoprak

Sistemindeki dijital çöplüklerden kurtulmanızı ve sistem performansınızı arttırmanızı sağlayacak beş yöntemi açıklıyoruz.

Bilgisayarım mı yavaşlıyor yoksa bende mi bir sorun var? Bu bilgisayarı yeni aldığımda sanki daha hızlı çalışıyordu gibi yakarışlarla sık sık karşılaşıyoruz. Sizde bir sorun olup olmadığını bilemeyiz ama sisteminizde her geçen gün büyüyen bir dijital çöplük olduğunu ve bu yüzden performansınızın zamanla düşeceğini söyleyebiliriz. Dijital çöplük dediğimiz şeyse ihtiyacınız olmayan verilerden, dosyalardan, gereksiz programlardan ve sisteminizden kaldırdığınız programların artıklarından oluşur.

Silindikten sonra registry'nizde oluşturduğu anahtarları kaldıramayan beceriksiz programlar ve sisteminizden silinmemek için elinden geleni yapan haysiyetsiz spyware'ler elbette sisteminizin sınırlarını zorlayacaktır. Fakat bunların tümünden kurtulmanız mümkün. Anlatacağımız yöntemleri uygulayarak PC'nizi temizledikten sonra sisteminizin ferahladığına ve gözle görülür bir hız artışına şahit olacaksınız. Bu yöntemleri alışkanlık haline getirmeniz ve yazımızdaki sıraya göre uygulamanız da yararlı olacaktır.

Gönderilen öğeler klasörünüzü boşaltın
Neredeyse tüm e-posta istemcileri gönderdiğiniz her mesajın bir kopyasını saklar. Eposta mesajlarının boyutları çoğunlukla küçük olsa da toplamı düşündüğümüzde bu boyut hızla artar. Sık sık e-posta ile büyük dosyalar gönderiyorsanız durum daha da vahim hale gelebilir. Saklanan bu mesajların sabit diskinizdeki kopyasını veya e-posta mesajını gönül rahatlığıyla silebilirsiniz. Gönderdiğiniz dosya artık işinize yaramıyorsa her iki dosyayı da silmenizi öneririz.
Gönderilen Öğeler (Sent Items) klasörünü açın ve boyut sütunun göründüğünden emin olun. Outlook Express'te Görünüm > Sütunlar'ı açarak Boyut'u işaretlemeniz yeterli. Outlook'ta ise Görünüm > Geçerli Görünüm > Geçerli Görünümü Özelleştir'i seçin ve Alanlar butonuna tıklayın. Artık e-posta istemcimizde gördüğümüz Boyut sütununa tıklayarak mesajlarınızın boyuta göre sıralanmasını sağlayabilirsiniz. Mesajlarınızı baştan aşağı tarayın ve fazla yer kaplayan gereksiz mesajları silin.

Outlook'un gönderdiğiniz epostaları belli bir süre sonra silmeye yarayan bir özelliği de bulunuyor. Bunu kullanmak için Araçlar > Seçenekler'e girin. Diğer sekmesini seçin ve Otomatik Arşiv düğmesine tıklayın. Burada eski mesajlarınızı tamamen silmenizi ya da arşivlemenizi sağlayacak seçenekleri bulabilirsiniz. Farklı bir e-posta istemcisi kullanıyorsanız, eski mesajlarınızı tarihe göre sıralayarak 30 günden eski mesajları seçmeyi ve toplu olarak silmeyi deneyebilirsiniz.

Medya dosyalarınızı azaltın
Hiçbir şey sabit diskinizi medya dosyaları kadar hızlı dolduramaz. Dijital fotoğraflar, MP3 ler, DVD rip'leri ve ev yapımı MPEG filmleriyle dolacak bir disk için günümüzde 80 GB bile yetersiz kalıyor. İşte medya koleksiyonunuzun sabit diskinizi işgal etmemesi için kullanabileceğiniz birkaç yöntem:

Dijital medya dosyalarınızı bir klasörde toplayın

Windows XP tarafından otomatik olarak oluşturulan Belgerim altındaki Müziğim ve Resimlerim klasörleri bu iş için uygundur. Videolarınız, taradığınız resimleriniz veya diğer dosyalarınız için farklı klasörler de oluşturabilirsiniz. Tüm medya dosyalarınız tek bir yerde toplanırsa kontrol altında tutulmaları ve yedeklenmeleri daha kolay olacaktır. Windows'la birlikte Belgelerim klasörünüzün de bulunduğu disk bölümü hızla doluyorsa ve başka bir diskiniz daha varsa, Belgelerim klasörünüzü taşıyabilirsiniz. Bunu yapmak için Belgerim'e sağ tıklayıp Özellikler'i seçin ve yeni bir hedef girdikten sonra Taşı butonuna basın.

Fotoğraf arşivinizi küçültün

Dijital fotoğraf makinesiyle çektiğimiz fotoğrafları sabit diskimize aktardıktan sonra genelde kötü çekilmiş veya neredeyse birbirinin aynısı olan pozları da saklarız. Makinen çözünürlüğü arttıkça bu fotoğrafların her birinin boyutu da artacaktır. Bunlardan kurtulmanın en kolay yolu bir küçük resim izleme aracı kullanmaktır. Thumbnail da dediğimiz küçük resimleri görmek için Windows Explorer yeterlidir. Fotoğraflarınızın bulunduğu klasörde Görünüm > Küçük Resimler'i tıklayarak tüm fotoğraflarınızı görebilirsiniz. Böylece başarısız çekimleri kolayla eleyebilir ve benzer fotoğraflar arasından en iyisini seçebilirsiniz. Fotoğraflarınızın hiçbirini silmeye kıyamıyorsanız, en iyi çözüm hepsini bir CD'ye ve DVD'ye yazmak olacaktır.

Önemsiz video dosyalarını saklamayın

Dijital video dosyaları çok fazla yer kaplar. DV kayıt cihazınızdaki dosyaları sadece işlenmek üzere sabit diskinize aktarın. Dosya üzerinde gerekli işlemleri yaptıktan sonra hemen DVD'ye veya CD'ye yazmayı ve diskinizdeki kopyayı silmeyi alışkanlık haline getirin.

Çift MP3'lerden kurtulun

MP3'lerinizi farklı kaynaklardan derliyorsanız ve dosyalarınızı yönetmek için bir veritabanı kullanmıyorsanız, elinizde bazı şarkıların ikişer kopyasının bulunması muhtemeldir. Bu sorun genelde MP3 dosyalarının isimlerinde kullanılan farklı biçimlerden kaynaklanıyor. Elinizdeki dosyalar albüm adı, şarkı adı ya da sanatçı adıyla başlıyor olabilir. Kendinize uygun bir dosya adı formatı belirleyin (örneğin 'şarkı - sanatçı.mp3') ve tüm dosyalarınıza bu şekilde yeniden adlandırın. Windows aynı klasörde aynı isimde dosyaların bulunmasına izin vermediğinden, Paint It Black, Aftermath - Rolling Stones.mp3 gibi bir şarkının Rolling Stones - Paint It Black.mp3 adı altında zaten var olduğunu fark edebilirsiniz. Bunu yapmaya üşeniyorsanız, dosyaları boyuta göre sıralayıp boyutu aynı görünen şarkıları kontrol etmeyi deneyebilirsiniz.

Oluşturduğunuz dosyaların eski sürümlerini silin

Bilgisayarınızda çizim yapıyor, animasyon hazırlıyor veya grafik işleriyle uğraşıyorsanız üzerinde çalıştığınız belgenin birçok eski sürümünü ayrı ayrı kaydetmiş olabilirsiniz. Eski sürümlerde kaybolmasını istemediğiniz farklı bir teknik yoksa bunları gönül rahatlığıyla silebilirsiniz.

Reklam ajanlarına savaş açın
Spyware ve adware adı verilen küçük uygulamalara karşı dikkatli olmalısınız. Bunlardan kurtulma ve korunma konusunda detaylı bilgi için geçen ayki kapak konumuzu incelemenizi tavsiye ederiz. Burada sadece konuyla ilgili önemli noktalara değineceğiz. 'Bedava' olduğu iddia edilen birçok yazılım, internet alışkanlıklarınızı çeşitli reklam kuruluşlarına ileten küçük programlarla birlikte kurulur. Kısa süre içinde sisteminizde reklam pencereleri açmaya başlayan bu programlar sisteminizi yavaşlatır, registry'nizi şişirir ve bant genişliğinizi kullanırlar. Genelde çok küçük uyarılarla yüklenen bu programların hiçbir uyarı olmaksızın sisteminize yerleşerek silinmemek için tüm gücüyle savaşan bazı alçak versiyonları da bulunuyor. İçinde spyware olduğunu bildiğiniz bir programı yüklemeyin ve bilginiz yoksa lisans anlaşmasını dikkatle okuyun. Ayrıca Google'da 'program adı spyware' şeklinde bir arama yaparak bu programdan dert yanan web sitelerinin olup olmadığını görebilirsiniz.

Spyware'ler programların yanı sıra web siteleri üzerinden de dağıtılabilirler. Aniden açılan bir pencere sisteminize herhangi bir şey kurmak isteyip istemediğinizi sorarsa asla Evet'e tıklamayın. Web tarayıcınızın güvenlik ayarları yetersizse bazı web siteleri izninizi almaksızın sisteminize spyware kurabilir. Bunu önlemek için Internet Explorer 6'da kapatmanız gereken iki ayar bulunuyor. IE'yi açın ve Araçlar > Internet Seçenekleri'ne girin. Gelişmiş sekmesine tıklayın, Tarama bölümünde göreceğiniz 'İstendiğinde Yükleme Özelliğini Etkinleştir (Diğer)' ve 'İstendiğinde Yükleme Özelliğini Etkinleştir (Internet Explorer)' seçeneklerindeki işaretleri kaldırıp Tamam'a tıklayın. Sisteminize spyware veya adware bulaştıysa, bunlardan kurtulmanız için tasarlanmış yazılımları kullanabilirsiniz. Bizim favorilerimiz ücretsiz olmasıyla dikkat çeken SpyBot Search & Destroy ve ücretli alternatifi Spy Sweeper. Sisteminize hiçbir ajanın sızmadığından emin olmak için bu programlardan birini düzenli olarak çalıştırmanızı öneririz.

Kayıt defterinizi temizleyin
Windows Kayıt Defteri'ndeki (registry) geçersiz, yanlış veya hasar görmüş anahtarlar da dijital çöplük listemizin üst sıralarında yer alıyor. Windows'la ilgili en önemli bilgilerin saklandığı Kayıt Defteri'nde yapılacak yanlış bir değişiklik sisteminizin açılmamasına sebep olacağı için genelde Kayıt Defteri'yle uğraşmaktan korkulur. Fakat sisteminize yeni programlar kurdukça, güncelledikçe ve kaldırdıkça Kayıt Defteri'nize yeni veriler eklenir. Kayıt Defteriniz genişledikçe Windows'un geçerli anahtarları arayıp bulma süresi uzar ve sisteminiz yavaşlar. Kayıt Defteri'ni temizlemenin en güvenli yolu bu iş için hazırlanmış yazılımlardan yararlanmaktır. Fix-It Utilities paketine dahil olan RegistryFixer veya Rose City Software tarafından hazırlanan Registry First Aid işinizi görecektir. Registry First Aid herhangi bir işlem yapmadan önce registry'nizin yedeğini alıyor ve Windows'unuza zarar vermeyeceğini tespit ettiği anahtarları siliyor. Bu programlardan birisini kullanarak belli aralıklarla kayıt defteri temizliği yapmanızı öneriyoruz. Daha önce bu yöntemlerden birini veya birkaçını uygulamış olabilirsiniz. Fakat sistem temizliğiniz için önemli olan tüm bunları alışkanlık haline getirmek ve düzenli olarak uygulamaktır. Böylece sisteminizin her zaman ilk günkü gibi sağlıklı çalıştığından emin olabilirsiniz.

Diskinizi temizleyip birleştirin
Windows Disk Temizle aracı sabit diskinizde önbelleğe alınmış ve daha silinmemiş dosyaları ve geçici internet dosyalarınızı siler. Disk Temizleme'yi çalıştırmak için Başlat > Programlar > Donatılar > Sistem Araçları > Disk Temizleme'yi tıklayın. Silmek istediğiniz kategorileri seçip Tamam'ı tıklamanız yeterli. Disk Temizleme'yi kullandıktan sonra sabit diskinizi birleştirin. Windows 2000 ve XP'nin kendi defragmantasyon araçları vardır. Yine Sistem Araçları menüsüne girerek Disk Birleştiricisi'ni seçip işleme başlayabilirsiniz. Fakat Diskeeper 8.0 veya PerfectDisk 6.0 gibi bu iş için özel olarak geliştirilmiş yazılımları kullanırsanız daha verimli sonuçlar elde edebilirsiniz. Windows yeni oluşturduğunuz dosyaları daha önce sildiğiniz dosyaların oluşturduğu boşlukların üzerine yazar. Dosyanın hangi parçasının diskin neresinde bulunduğu Windows tarafından kesin olarak bilinir, fakat bu parçalara ayrı ayrı ulaşmak doğal olarak zaman alacaktır. Diskinizi birleştirdiğinde dosyayı oluşturan parçalar bir araya getirilerek verilere daha hızlı fiziksel erişim sağlanır.